Ilışar Köyü Mesudiye İlçesi'ne 7 km. uzaklıkta olup orman içinde yamaçta kurulmuş bir yerleşim birimidir.
Türkler gittikleri yerlere her zaman damgalarını vurmuş bir millettir. Yaşadıkları yerlere tabiatın özelliklerine göre isimler vermişlerdir. Ilışar Köyü de ismini bulunduğu yerin iklimine göre almıştır. Ilı ve Şar kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ilı (Ilık) şar (Türkçenin bozulmuş şekliyle şehir) anlamına gelmektedir. Köyün kurulduğu yer güney cephe olduğu için ılı kelimesiyle karşılığını bulmuştur.
Ilışar Köyü’ne ait elimizdeki en eski belge 1455 tarihli Canik-i Bayram Kazası Milas Nahiyesi’ne ait Başbakanlık Osmanlı Arşivi 13 numarada kayıtlı defterdir.

Bu defterdeki bilgilerde Ilışar Köyü’nün mezra statüsünde olduğunu görmekteyiz. Bu tarihte Ilışar Mezraası Milas Camii’nin malikanesidir. Ümmet Fakih’in elindedir. Burada 7 hane müsellem 3 hane de Padişah sadakası olarak ikamet etmektedir.
1613 tarihli tapu tahririndeki kayıta göre Ilışar köy statüsü kazanmıştır. Ilışar Köyü1485 ila 1613 tarihli tapu tahrirlerinde İmaret-i Gaziye Hatun Vakfı’na gelir sağlayan bir vakıf köyüdür.

29 Mart 1853 tarihinde Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nin kayıtlarını ihtiva eden, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde EV. Nu:14537 numaralı defterinde Ilışar Köyü’ne ait kayıtların özeti aşağıda verilmiştir.

1-Selçukiye Hatun Vakfı dahilinde bulunan Ilışar Köyü ahalisinden Sarı Alioğlu Abdülfettah’ın uhdesinde bulunan tahminen 32 dönüm arazi, mutasarrıfının ölümü üzerine oğlu Şaban’a intikal etmiştir. Bedeli 200 kuruştur.

2- Selçukiye Hatun Vakfı dahilinde bulunan Ilışar Köyü ahalisinden Sarı Alioğlu Ömer’in uhdesinde bulunan tahminen 25 dönüm arazi, mutasarrıfının ölümü üzerine oğlu Abdülkadir’e intikal etmiştir. Bedeli 140 kuruştur.

3- Selçukiye Hatun Vakfı dahilinde bulunan Ilışar Köyü ahalisinden İmam Hasanoğlu Mustafa’nın uhdesinde bulunan tahminen 80 dönüm arazi, mutasarrıfının ölümü üzerine oğulları Molla Ömer ve Molla Hasan ve Molla Mehmed’e intikal etmiştir. Bedeli 2500kuruştur.

4- Selçukiye Hatun Vakfı dahilinde bulunan Ilışar Köyü ahalisinden Velioğlu Ömer’in uhdesinde bulunan tahminen 23 dönüm arazi, mutasarrıfının ölümü üzerine oğlu Halil’e intikal etmiştir. Bedeli 125 kuruştur.

Ayrıca Osmanlı Arşivin’de bulunan 1851 tarihli Evkaf Defteri’nde Akbaba Hazretlerinin bulunduğu yerde yapılan mescide dair belgenin özeti aşağıda verilmiştir.

“Karahisar-ı Şarki Evkaf Müdürü’ne Vakıf Nezareti’nce yazılan yazıda; Milas kazasına tabi Ilışar Köyü Yaylası’nda Akbaba denilen mevkide Cuma ve bayram namazları kılınması için Ilışarlı Mehmed Ağa’nın yaptırdığı mescid-i şerife izin verilmesi ve hitabetinin Salih b. Mahmud’a verilmesi.”

Bu zatın medfun bulunduğu yerin çevre düzenlemesi 2000 tarihinde Mesvak Başkan Vekili Bahattin Yaman tarafından yapılmıştır.

Köyden yaylaya kadar uzanan Karabalçık Yayla Yolu da 2000 yılında Ilışar Köyü Dernek Başkanı Mustafa Yalçın ile dernek yöneticileri ve İstanbul Pendik’te siyaset yapan Cemal Yıldırım, Urfani Aksu ve Bahattin Yaman’ın katkılarıyla yapılmıştır.

Bu belgelere ek olarak Ilışar Köyü’ne ait başka bir belgede de; Evkaf Nezareti kayıtlarının bulunduğu Osmanlı Arşivi’ndeki 14180 numaralı defterde 1894 yılında Ilışar Köyü Cami-i Şerif Vakfı’nın mevcut olduğunu tespit ettik.


17.YÜZYILDA ILIŞAR KÖYÜ
Karahisar-ı Şarki Livası’na tabi, Milas kazasına bağlı Ilışar Köyü’nün 1642 tarihli avarız defterinde bulunan avarız haneleri aşağıda cetvel halinde verilmektedir. Ayrıca bu tarihte Ilışar Köyü’nde 13 adet de gayr-i müslim hane bulunmaktadır.
17 yüzyılda sülale isimlerini yazma geleneği henüz oluşmadığı için yazılı metni sadeleştirmeden yalnızca Osmanlıca’dan çevirisini vererek yetindik.
Karye__________________________________i
Ilışar
Hânehâ_____________________________i
Erbâb-ı Menâsıb
Hâne_____i Rüstem Beşe veled-i Mustafa Hâne_____i Ali Beşe veled-i Ömer Hâne____i Mehmed Beşe veled-i Ahmed Beşe Hâne____i Hasan Beşe birâder-i O Hâne____i Mehmed Beşe veled-i Mustafa Beşe
Hâne_____i Hüseyin Beşe veled-i Abdullah Hâne_____i Ömer Beşe veled-i Mehmed Beşe Hâne____i Osman veled-i Mehmed Beşe

Hânehâ_____________________________i
Re‘âyâ-yı Müslümânân-ı Karye-i Mezbûr
Hâne______i Mehmed veled-i Abdullah Hâne____i Ali veled-i Derviş Hâne____i Hasan veled-i Ahmed Hâne____i Mehmed veled-i Abdullah Hâne____i İbrahim veled-i Abdullah
Hâne____i İbrahim ve Halil veledân-ı Mustafa

19. YÜZYILDA ILIŞAR KÖYÜ

Mesudiye Nüfus Müdürlüğü’nde bulunan miladi 1831 tarihli defterde kayıtlı Ilışar Köyü nüfusu aşağıda cetveller halinde verilmiştir. Cetvelin üstündeki parantez içindeki isimler sülale ismini, parantez dışındaki isimler ise bugünkü soy isimlerini göstermektedir.

Karye__________________________________i
Ilışar tâbi‘-i kazâ-i mezbûr [Milas]

(İMAM HASANOĞLU) YALÇIN

(Ilışar Köyü’nün) İmamı orta boylu kara sakallı İmam Hasanoğlu Mustafa’nın oğlu Molla MehmedDoğum Tarihi1791 İmam Molla Mehmed’in Babası Hasan’ın oğlu kır sakallı MustafaDoğum Tarihi1751 Mustafa’nın oğlu kara bıyıklı ÖmerDoğum Tarihi1801 Mustafa’nın diğer oğlu HasanDoğum Tarihi18111836 yılında başka bir diyara gitmiştir. Hasan’ın oğlu Ebubekir Doğum Tarihi20 Kasım 1840
Mustafa’nın diğer oğlu HüseyinDoğum Tarihi1823 Hüseyin’in oğlu HasanDoğum Tarihi9 Haziran 1843 Ömer’in oğlu OsmanDoğum Tarihi1826 Ömer’in diğer oğlu AliDoğum Tarihi1829

(ÇAKALOĞLU) AKSU

Orta boylu kara sakallı Ali oğlu MemişDoğum Tarihi1751 Memiş’in oğlu kara bıyıklı SalihDoğum Tarihi1793 Memiş’in diğer oğlu kara bıyıklı MehmedDoğum Tarihi17967 Ekim 1836 tarihinde Bahriye askeri olup 18 Ağustos 1842 tarihinde tezkere almıştır. Memiş’in diğer oğlu HasanDoğum Tarihi1821 Mehmed’in oğlu HüseyinDoğum Tarihi1829
Mehmed’in oğlu MustafaDoğum Tarihi9 Temmuz 1843 Mehmed’in oğlu AliDoğum Tarihi9 Temmuz 1843 Salih’in oğlu AbdülkerimDoğum Tarihi13 Nisan 1837

(MOLLAOĞLU) YAMAN

Uzun boylu kara sakallı Mollaoğlu Feyzullah’ın oğlu HüseyinDoğum Tarihi178120 Aralık 1836 tarihinde İstanbul’a gitmiştir. Hüseyin’in oğlu HasanDoğum Tarihi1823 Hüseyin’in diğer oğlu FeyzullahDoğum Tarihi1826 Hüseyin’in diğer oğlu MehmedDoğum Tarihi1828

(SÜLEYMANOĞLU) SEVİM

Uzun boylu kara bıyıklı Süleymanoğlu Hasan’ın oğlu AbdurrahmanDoğum Tarihi1806 Abdurrahman’ın oğlu HasanDoğum Tarihi1825 Abdurrahman’ın oğlu SelimDoğum Tarihi1827 Abdurrahman’ın oğlu OsmanDoğum Tarihi18301836 tarihinde vefat etmiştir. Abdurrahman’ın oğlu AbdullahDoğum Tarihi4 Eylül 1843

(KARA ALİOĞLU) KARATAŞ

Uzun boylu ak sakallı Kara Alioğlu SüleymanDoğum Tarihi17416 Haziran 1840 tarihinde vefat etmiştir. Süleyman’ın oğlu kara sakallı HalilDoğum Tarihi179617 Kasım 1837 tarihinde İstanbul’a gitmiştir. Halil’in oğlu İbrahimDoğum Tarihi1825 Halil’in diğer oğlu AliDoğum Tarihi1829 Halil’in oğlu SüleymanDoğum Tarihi4 Kasım 1843

(SOFUOĞLU) ÖZEN-ÇETİN

Türkçe’de kelimeler yumuşatılarak söylenmektedir. Bunun için Sofu Ağa Sofâ olarak telaffuz edilmektedir. Yazılı kayıtlara da böyle geçmiştir.
Orta boylu kır sakallı Sofâoğlu (Sofu Ağa) Mehmed oğlu MehmedDoğum Tarihi1791

(SARALOĞLU-SARI ALİOĞLU) SARIKAYA
Türkçe’de kelimeler yumuşatılarak söylenmektedir. Bunun için Sarı Alioğlu kısaltılarak Sarâloğlu (r) harfinin önündeki (a) harfi uzatılarak telaffuz edilmektedir. Belgelere de telaffuz edildiği gibi yazılmıştır. 1831 tarihinde Sarı Alioğulları iki ayrı hane olarak kayıtlara geçmiştir.

Orta boylu kır sakallı Sarâloğlu Ömer’in oğlu HüseyinDoğum Tarihi1761 Hüseyin’in oğlu kara sakallı MehmedDoğum Tarihi180120 Kasım 1836 tarihinde İstanbul’a gitmiştir. Mehmed’in oğlu Hasan Doğum Tarihi1826 Mehmed’in diğer oğlu HüseyinDoğum Tarihi1830

Orta boylu kara sakallı diğer Sarâloğlu Abdullah’ın oğlu OsmanDoğum Tarihi1771 Osman’ın amcası Feyzi’nin oğlu sarı sakallı ÖmerDoğum Tarihi1791 Ömer’in oğlu FeyzullahDoğum Tarihi1826 Ömer’in diğer oğlu KanberDoğum Tarihi1827 Ömer’in diğer oğlu MehmedDoum Tarihi1830
Ömer’in diğer oğluAhmedDoğum Tarihi1843


(ALİ EFENDİOĞLU) METİN

Uzun boylu ak sakallı Abdullah oğlu MusaDoğum Tarihi171023 Haziran 1836 tarihinde vefat etmiştir. Musa’nın oğlu kır sakallı AbdülmetinDoğum Tarihi17691831 yılında Ilışar Köyü’nün muhtarıdır. Musa’nın diğer oğlu kır sakallı Abdurrah-manDoğum Tarihi 1764 Musa’nın torunu kumral bıyıklı HüseyinDoğum Tarihi1791 Musa’nın diğer torunu kumral bıyıklı MustafaDoğum Tarihi1711

Uzun boylu ak sakallı Abdullah oğlu AbdülfettahDoğum Tarihi1771 Abdülfettah’ın oğlu kara bıyıklı ŞabanDoğum Tarihi1806 Abdülfettah’ın kardeşi kumral sakallı AliDoğum Tarihi1791 Ali’nin oğlu kara bıyıklı HüseyinDoğum Tarihi1806 Ali’nin diğer oğlu AbdullahDoğum Tarihi18191838 tarihinde vefat etmiştir.
Ali’nin diğer oğlu İbrahim Doğum Tarihi1827

Uzun boylu ak sakallı Veli’nin oğlu İsmailDoğum Tarihi1761 İsmail’in oğlu MehmedDoğum Tarihi1826 İsmail’in oğlu İsmailDoğum Tarihi1838

(KÜRÜZOĞLU) KAYA

Orta boylu kır sakallı Kürüzoğlu Hüseyin’in oğlu MustafaDoğum Tarihi1786 Mustafa’nın oğlu MehmedDoğum Tarihi1825 Mustafa’nın diğer oğlu AliDoğum Tarihi1839 Mustafa’nın diğer oğlu İsmailDoğum Tarihi1840 Mustafa’nın kardeşinin oğlu Hasan Doğum Tarihi1829Vefatı 1836

Orta boylu kır sakallı diğer Kürüzoğlu Hüseyin’in oğlu AhmedDoğum Tarihi1761Vefatı 1835 Ahmed’in oğlu ter bıyıklı DavudDoğum Tarihi18061836 tarihinde Köy dışına gitmiştir. Ahmed’in diğer oğlu kumral sakallı Molla HüseyinDoğum Tarihi1809 Ahmed’in diğer oğlu MemişDoğum Tarihi1829


(CİN VELİOĞLU) TAŞKIN

Uzun boylu kır sakallı Veli oğlu MemişDoğum Tarihi1876 Memiş’in oğlu SüleymanDoğum Tarihi1821 Memiş’in diğer oğlu VeliDoğum Tarihi1923 Memiş’in kardeşi sarı sakallı HüseyinDoğum Tarihi1891 Hüseyin’in oğlu RamazanDoğum Tarihi1829
Memiş’in diğer kardeşiSarı bıyıklı HasanDoğum Tarihi1806



(VELİOĞLU) AYDIN

Orta boylu kara bıyıklı Velioğlu Hasan’ın oğlu SalihDoğum Tarihi 1807 Diğer Velioğlu uzun boylu kır sakallı Halil’in oğlu ÖmerDoğum Tarihi1771 Ömer’in oğlu kara bıyıklı HalilDoğum Tarihi1811 Ömer’in diğer oğlu İbrahimDoğum Tarihi1826 Ömer’in kardeşi sarı sakallıOsmanDoğum Tarihi179113 Mart 1843 tarihinde vefat etmiştir.

(ŞALAKOĞLU) ŞALCI

Orta boylu kır sakallı Şalakoğlu İsmail’in oğlu BekirDoğum Tarihi1751 Bekir’in oğlu İsmailDoğum Tarihi1825 Bekir’in diğer oğlu AbdullahDoğum Tarihi1829




(MUSLUOĞLU) EROL

Orta boylu kır sakallı Musluoğlu Mehmed’in oğlu MahmudDoğum Tarihi1771 Mahmud’un oğlu kumral bıyıklı İsmailDoğum Tarihi1801 Mahmud’un diğer oğlu SalihDoğum Tarihi1818 Mahmud’un diğer oğlu MahmudDoğum Tarihi1830 Mahmud’un kardeşi sarı sakallı HasanDoğum Tarihi1791
Hasan’ın oğlu HüseyinDoğum Tarihi1728

Orta boylu kara sakallı diğer Musluoğlu Mehmed’in oğlu MehmedDoğum Tarihi1781 Mehmed’in oğlu kara bıyıklı OsmanDoğum Tarihi1801 Osman’ın oğlu AhmedDoğum Tarihi1825 Osman’ın oğlu MustafaDoğum Tarihi1829 Mehmed’in oğlu kara bıyıklı ÖmerDoğum Tarihi1808
Osman’ın oğlu AliDoğum Tarihi1832 Ömer’in oğlu AhmedDoğum Tarihi1 Kasım 1843

Orta boylu kır sakallı diğer Musluoğlu İbrahim’in oğlu SalihDoğum Tarihi14 Ocak 1838 tarihinde vefat etmiştir. Salih’in oğlu kumral sakallı OsmanDoğum Tarihi1796 Osman’ın oğlu AhmedDoğum Tarihi1826 Osman’ın diğer oğlu AliDoğum Tarihi1828 Osman’ın diğer oğlu MustafaDoğum Tarihi1830
Salih’in diğer oğluMehmedDoğum Tarihi1823

Orta boylu kır sakallı diğer Musluoğlu Ali’nin oğlu İsmailDoğum Tarihi176131 Mart 1841 tarihinde vefat etmiştir. İsmail’in oğlu ter bıyıklı AliDoğum Tarihi1811 İsmail’in kardeşi kır sakallı HüseyinDoğum Tarihi1781 Hüseyin’in oğlu kara bıyıklı SalihDoğum Tarihi1803 Hüseyin’in diğer oğlu ter bıyıklı MustafaDoğum Tarihi18111838 tarihinde Bahriye askeri olup 1843’de tezkere alıyor.
İsmail’in amcası Abdullah’ın oğlu İbrahim Doğum Tarihi1816

(YÜRÜMEZOĞLU) YILDIRIM

Orta boylu sarı sakallı Yürümezoğlu Osman’ın oğlu ÖmerDoğum Tarihi1761 Ömer’in oğlu ÖmerDoğum Tarihi1829 Ömer’in damadı kara bıyıklı Mehmed’in oğlu İbrahimDoğum Tarihi1796 İbrahim’in oğlu MehmedDoğum Tarihi1829

(KÖR ÖMEROĞLU) GÜRSES

Orta boylu kır sakallı Ali’nin oğlu Molla ÖmerDoğum Tarihi1781 Molla Ömer’in oğlu İsmailDoğum Tarihi1826 Molla Ömer’in torunu AbidinDoğum Tarihi1829

1831 nüfus sayımında ve sonrasında bu sayıma eklenen vukuat kayıtlarında askere giden Ilışarlılar’ın bahriyeli olduklarını tespit ettik. Ayrıca dikkat çeken başka bir husus da, Ilışarlılar’ın 1836 tarihinden itibaren çalışmak için Dersaadet’e (İstanbul) gittikleri hususudur.
Bir başka belgede de, 24 Ocak 1911 tarihinde Başbakanlık’ın İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği yazıda; Ilışarlı Ziyaeddin Bey’in Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nde (Vakıflar Bakanlığı) Ketebe (yazıcı) memuriyetinde bulunduğu, İstanbul’da doğmasına rağmen babasının nüfus kayıtlarını Mesudiye’de yaptırdığı için askerlik işlemlerinde karışıklığa sebep olduğu anlatılmaktadır. Bu belge de bize Ilışarlılar’ın Cumhuriyetten önce İstanbul’a geldiklerini göstermektedir.
Osmanlı döneminde çocuklara genellikle dedelerinin isimleri verilmekteydi. 19.yüzyıla ait vermiş olduğumuz nüfus bilgileri, şahısların doğum tarihlerinin ve babalarının zikredilmesiyle 18 ve 19.yüzyılı aydınlatmaktadır. 17.yüzyıla ait bilgileri de yukarıda verdik. O yüz yıllarda sülale isimleri henüz kullanılmadığı için isimlerden yola çıkmak gerekmektedir.
!9. yüzyıla ait nüfus defterinde Kürtoğlu ve Demircioğlu isimli iki sülalenin kayıtları bulunmaktadır. Şimdi bu sülaleler Ilışar Köyü’nde mevcut değildir. Onun için detaylarını vermedik.
1912 yılında Ilışar Köyü’nde 220 erkek 196 kadın olmak üzere toplam 416 kişi yaşamaktadır.
1940 yılında ise Ilışar Köyü’nün nüfusu, 255 erkek 290 kişi kadın olmak üzere toplam 545 kişidir.
1980 yılı nüfus sayımına göre bu köyde 468 kişi yaşamaktadır. 1980 yılı verilerine göre Ilışar Köyü’nde 500 büyükbaş, 1000 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Ayrıca 6 aile de arıcılık yapmaktadır.
Küp imalatı yaparak geçimini sürdüren Ilışarlılar, geçim sıkıntısı sebebiyle İstanbul’a göç etmişlerdir. Tıpkı ataları gibi. Bugünkü nüfus sayıları 2500 civarındadır. Genellikle İstanbul Pendik civarında ikamet etmektedirler.
Dört dersliği bulunan Ilışar Köyü İlköğretim Okulu 1949 yılında öğretime başlamıştır. Okuma yazma oranı, yeni nesilde 0 oranındadır. Ilışar Köyü Derneği tarafından okulun bakımı yapılmıştır. Yeterli öğrenci olmadığı için eğitim taşıma sistemiyle yapılmaktadır.
Ilışar Köyü’ne elektrik 1981 yılında getirilmiştir. Telefon ise 1996 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca, Ilışar Köyü Köy-Kent Projesi kapsamındaki köylerdendir.
Köyün iki camii olup ikisinin de kadrolu imamı mevcuttur.

ILIŞAR KÖYÜ ŞEHİTLERİ

19.yüzyıla ait belgelerde şehitlerimizi tespit etmeye çalışan Genel Kurmay Başkanlığı çalışmalarını kitaplaştırdı. Bu çalışmada, cephede şehit düşenler kayıt altına alınmıştır. Yaralanıp cephe gerisinde şehit olanların kayıtları ise mevcut değildir. Yaptığımız araştırmalarda, Ankara’daki Milli Kütüphane’de Mesudiye’ye ait 6 adet Şer‘i Sicil Defteri’ni tespit ettik. Bu defterler üzerinde yapılan çalışmada, Ilışar Köyü’ne ait şehitlerle ilgili hükümler olduğunu gördük. Bu hükümlerden çıkarılan kayıtların özetleri aşağıda verilmektedir.

1-Musluoğlu Salih’in oğlu Mehmed Lapseki Hastahanesi’nde 19 Aralık 1915 tarihinde şehit olmuştur. Kanaatimizce bu şehit Çanakkale Savaşı’nda yaralanmıştır.

(Mirası hanımı Mehmed kızı Emine ve oğlu İsmail’e taksim edilmiştir.)

2-Ali Efendioğlu Muharrem oğlu Hasan Sarıkamış’da 1877 tarihinde şehit olmuştur.

3-Şaloğlu Osman’ın oğlu Hasan 85. Alay’da asker olup Hasankale Hastahanesi’nde 1911 tarihinde şehit olmuştur.

4-Ali Efendioğlu Mehmed’in oğulu Ahmed Sarıkamış’da Mekkari Kolu’nda asker iken 1911 tarihinde şehit olmuştur.

5-Mollaoğlu Hasan oğlu Ahmet redif askeri iken Erzurum Merkez Hastanesi’nde H.1296/M.1878 yılında şehit olmuştur.

6-İmam Hasanoğlu Ömer’in oğlu Salih redif askeri iken erzincan’da 1878 yılında şehit olmuştur.
Bu konudaki çalışmalarımız henüz sona ermemiştir. Tüm Mesudiye köylerini kapsayacak şekilde devam etmektedir.